Tag: Stambuł bilety wstępu Topkapi pałac

Stambuł – tajemnice miasta i największe jego atrakcje. Czy to miasto ma jakieś tajemnice? Co warto zobaczyć, gdzie warto stać w kolejce po bilety? Co turyści powinni wiedzieć przed wizytą w mieście i co polecam z własnego doświadczenia?

Poniżej krótki spis poruszonych przeze mnie tematów. Jeśli interesuje cię tylko jeden z nich, kliknij na niego i przejdź do interesującej cię części postu.

Miasto siedmiu wzgórz

Czy wiesz, że Stambuł jest znany jako „Miasto zbudowane na siedmiu wzgórzach”? Miasto odziedziczyło tą nazwę po bizantyjskim Konstantynopolu, wzniesionym na siedmiu wzgórzach. W Europie również możemy znaleźć przykłady takich miast, np.: Rzym, Madryt, Bruksela, Budapeszt czy Praga. Siedem wzgórz Stambułu znajduje się w obrębie murów obronnych, tzw. „Murów Konstantynopola”. W epoce osmańskiej, podobnie jak we wcześniejszym okresie bizantyńskim, każde wzgórze było zwieńczone monumentalną budowlą religijną. Na szczęście – wiele z nich przetrwało do dnia dzisiejszego, więc nie zapomnij odwiedzić ich, gdy będziesz w pobliżu.

Meczet Sulejmana

Meczet Sulejmana został wzniesiony na III Wzgórzu miasta. Warto tu przyjść, aby móc podziwiać przepiękne widoki, które rozciągają się stąd na panoramę miasta po obu stronach Bosforu i Złotego Rogu. Jest to drugi co do wielkości meczet w mieście i jeden z najbardziej znanych zabytków Stambułu. Z tego powodu rozpoczynam ten post od opisania tego miejsca.

Meczet Sulejmana – zwiedzanie i zasady

Zwiedzanie meczetu możliwe jest tylko w określonych godzinach, pomiędzy modlitwami które odbywają się 5 razy dziennie. Przed wizytą w meczecie warto sprawdzić tą informację wcześniej.  Kiedy usłyszymy nawoływania Muezzina z wieży minaretu, oznacza ono, że modlitwa rozpocznie się za 15 minut i będzie trwać przez 10 min (z wyjątkiem piątków, w które odbywają się uroczyste msze wspólne połączone z kazaniem).

Do meczetu mogą wejść zarówno mężczyźni jak i kobiety, każdy – niezależnie od wyznania. Należy jednak pamiętać, że to miejsca kultu religijnego, należy zatem przestrzegać panujących w nim zasad. Ubiór: nie wchodzimy do meczetu w krótkich spodenkach, w koszulkach czy sukienkach z odsłoniętymi ramionami. Kobiety zostaną poproszone o założenie chusty na głowę, wszyscy przed wejściem muszą zdjąć buty. Dlatego, ze względów higienicznych – zaleca się wchodzić do meczetu w skarpetkach.

Wnętrza meczetów wyłożone są miękkimi dywanami, będziemy mogli na nich usiąść, odpocząć czy zrobić zdjęcia, ale nie należy robić zdjęć podczas modlitwy, osobom modlącym się czy mężczyźni kobietom, jeśli te nie wyrażą na to zgody. Nie należy wchodzić do części przeznaczonej dla wiernych (zazwyczaj jest ona wyraźnie oznaczona lub odgrodzona), ale poza tym – możemy siedzieć w meczecie, ile nam się podoba. Często sami muzułmanie przychodzą do meczetu poza godzinami modlitw, gdyż panuje tu cisza i spokój – a w upalne dni – panuje w nim również przyjemny chłód.

Meczet Sulejmana – architekt i architektura

Meczet Sulejmana (Suleymaniye Camii), ukończony został w 1557 roku i jest drugim co do wielkości meczetem w Stambule. Należy on do najwspanialszych osiągnięć czasów panowania Osmańskiego. Budowa meczetu trwała 7 lat i zbiegła się z ze szczytem wpływów imperium, które obejmowało wówczas znaczną część regionu śródziemnomorskiego, morza Czarne i Czerwone oraz Zatokę Perską. Kiedy budowano meczet, jego główna kopuła była najwyższa w Imperium Osmańskim – wysokość od poziomu morza. Kiedy mierzono wysokość kopuły od podstawy – nadal była mniejsza niż Hagia Sophia.

Rola architekta została powierzona genialnemu budowniczemu, który był nadwornym architektem trzech sułtanów. Mimar Sinan zajmował się budowaniem mostów, statków, systemów zaopatrzenia w wodę i dróg. Za czasów Sulejmana Wspaniałego jego ranga została podniesiona do godności pierwszego architekta imperium. Żył niemal 100 lat a jego spuścizna to ponad 400 budowli: ponad 90 meczetów, 20 mauzoleów, 55 szkół, ponad 30 pałaców, 7 medres, 12 karawanserajów, 6 akweduktów, szpitale i niemal 50 łaźni. Jego dzieła rozrzucone są niemal na całym terytorium dawnego Konstantynopola.

Meczet Sulejmana – fakty

Meczet ma powierzchnię 4500 m² i jednorazowo może w nim się modlić nawet 5000 osób. Główna kopuła ma wysokość 50 m i średnicę 26,5 m, podpierają ją cztery filary i dwie półkopuły. Warto również wspomnieć, że cztery granitowe, czerwone kolumny widoczne w sali modlitewnej zostały zarekwirowane i przywiezione m.in. z Aleksandrii (Egipt) i Baalbeku (Liban). W meczecie znajduje się 136 szesnastowiecznych okien wykonanych z kolorowego szkła. Wewnątrz znajduje się również marmurowa loża dla śpiewaków i nisza modlitewna. Meczet ma również bardzo dobrą akustykę. Pomiędzy wiszącymi u sufitu lampkami oliwnymi zawieszono strusie jaja wygotowane w mieszance ziół i korzeni, mające odstraszać pająki.

Meczet to nie tylko wspaniała spuścizna architektoniczna zamknięta w murach meczetu, ale również przylegające do niego obiekty architektury pomocniczej, które wraz z przyległym ogrodem rozciągały się na terenie 7h. Poza meczetem wybudowane zostały: szpital, karawanseraj (zajazd dla podróżnych), medresy (tradycyjne szkoły muzułmańskie), łaźnia, biblioteka, kuchnia oraz liczne sklepy. Wiele z tych pomieszczeń przetrwała do dzisiejszych czasów.

Meczet Sulejmana – dzisiaj

W roku 1985 Meczet Sulejmana wraz z zabytkami Starego miasta – został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na stronie UNESCO można znaleźć następujący wpis: „Stambuł z uwagi na swoje położenie geograficzne i ponad dwutysięczną historię ma wiele unikalnych zabytków, m.in. meczet Sulejmana, Błękitny Meczet, pałac Topkapı, Hagia Sophia, kościół Chora czy pozostałości murów Konstantynopola”.

W 2007 roku w meczecie rozpoczęła się gruntowa renowacja i trwała ponad 3 lata. Przez ten czas dla wiernych wystawiono na zewnątrz modlitewne namioty. Od czasu ponownego otwarcia – meczet jest celem pielgrzymek nie tylko wyznawców islamu, ale również osób, które okazjonalnie interesują się architekturą.

Meczet czynny jest codziennie. Można wejść do środka poza godzinami modlitw. Przez cały tydzień (z wyjątkiem piątków) – meczet otwarty jest dla zwiedzających w godzinach 9.00-11.15, 12.45-14.15 oraz 15.15 – 16.45. W piątki meczet zamknięty jest dla zwiedzających w czasie uroczystej wspólnej modlitwy, w godzinach 10.30 -13.45. Wstęp wolny, ale datki są mile widziane.

Meczet Sulejmana. Stambuł – tajemnice miasta

Na tyłach meczetu znajduje się niewielki cmentarz, porośnięty kwiatami Irysów. Znajduje się tu mauzoleum, w którym w 1566 roku pochowano sułtana Sulejmana Wspaniałego. Wewnątrz mauzoleum znajdują się trzy drewniane sarkofagi sułtańskie. Pochowano tu również sułtana Ahmeda II, Sulejmana II (odziedziczył władzę po Sulejmanie Wspaniałym) oraz córkę Sulejmana Wspaniałego – Mihrimah, która przeszła do historii jako najpotężniejsza księżniczka Imperium Osmańskiego. Mauzoleum jest przykryte dwiema kopułami. Kopuła środkowa jest ozdobiona kryształami górskimi. Zgodnie z legendą są tu również fragmenty Czarnego Kamienia z Mekki. Grobowiec Sulejmana można odwiedzić codziennie z wyjątkiem poniedziałków.

Obok mauzoleum znajduje się grobowiec ukochanej żony Sulejmana Wspaniałego, Roksolany (Hürrem). Zarówno grobowiec Roksolany jak i mazuleum Sulejmana są dziełem Sinana. Co roku, 9 kwietnia (w dniu Sinana) – mauzoleum Roksolany jest otwierane dla zwiedzających.

Muzeum Hagia Sofia

Bazylika Haga Sofia, czyli „Kościół Mądrości Bożej”, został wybudowany w roku 537 n.e, czyli na początku średniowiecza. Dzisiaj mija od tego czasu niemal 1500. Budynek „Ayasofya” uważany jest za najwspanialszy obiekt architektury i budownictwa całego pierwszego tysiąclecia naszej ery.

Największą w ówczesnym świecie katedrę wybudowano na polecenie cesarza Justyniana, który w tym samym czasie przeniósł stolicę cesarstwa rzymskiego do małego Bizancjum – przyszłego Konstantynopola. Bazylika została wybudowana jako świątynia chrześcijańska, ale przez kolejne 900 lat, była wielokrotnie niszczona, ograbiana i bezczeszczona. Kilka razy kopuła główna zawaliła się na skutek trzęsienia ziemi, jednak zawsze wszystkie zniszczenia szybko były naprawiane.

Hagia Sofia. Stambuł – tajemnice miasta

W roku 1453, po zdobyciu Konstantynopola przez Turków Osmańskich – świątynia została zamieniona w meczet. Osmanowie utrzymywali gmach w idealnym stanie, nie naruszyli oryginalnego wystroju ani architektury budynku. Dzięki temu bazylika przetrwała w idealnym stanie przez kolejne 500 lat. Na początku lat 30, XX wieku, o prawo do kościoła kłócili się religijni przywódcy z Grecji i Włoch, gdyż zależało na nim zarówno wyznawcom prawosławia jak i katolikom. W roku 1934, na polecenie Atatürka – świątynia została zamieniona w ogólnodostępne muzeum, co zakończyło wszelkie roszczenia na tle religijnym. Otwarta dla zwiedzających na początku 1935 roku.

Hagia Sofia dzisiaj – nie przegap tego!

Dzisiaj bazylika zachwyca pozostałościami zarówno po świątyni chrześcijańskiej jak i po meczecie. Budowla nadal sprawia wrażenie majestatycznej i – pomimo wielu zniszczeń – pięknej. Corocznie odwiedza ją ok. 5 mln osób, warto zatem zaplanować w niej wizytę wczesnym rankiem (max 30 minut stania w kolejce), lub tuż przed jej zamknięciem.  W ciągu dnia można spędzić w kolejce nawet 2 godziny, gdyż codziennie przed wejściem do muzeum stoją tłumy turystów.

Wewnątrz warto zwrócić uwagę m.in. na złote mozaiki przedstawiające postacie świętych oraz wejść na górną galerię w kształcie podkowy, z której roztacza się wspaniały widok na nawę główną. Warto zwrócić uwagę na olbrzymi podwieszany kandelabr oraz przepiękną kopułę o średnicy ponad 30 metrów i wysokości mierzonej od posadzki – ok. 55 m. Na dolnym poziomie nawy głównej znajduje się 40 kolumn, na górnym jest ich już 64. Znaczącymi przykładami dawnego meczetu jest min. kazalnica, ozdobny wodotrysk przeznaczony do rytualnego obmywania ciała oraz osiem wiszących tarcz (medalionów) z imionami mi. Allaha i Mahometa.

Hagia Sofia  jutro

Czy bazylika pozostanie muzeum a jej charakter będzie już zawsze świecki? Na to pytanie trudno odpowiedzieć. W roku 2016 (po raz pierwszy od dokonania w 1935 ustawowej sekularyzacji świątyni), w murach świątyni znowu rozległ się śpiew muezina, wzywającego wiernych na modlitwę. Uroczystość ta była transmitowana przez państwową telewizję.

Meczet Hagia Sofia

Aktualizacja 10.2020

10 lipca 2020 r. Turecki sąd najwyższy postanowił ponownie przekształcić muzeum Hagia Sofia w meczet, po 86 latach przerwy. Pomimo faktu, że ceremonie religijne odbywają się 5 razy dziennie, władze ogłosiły, że cechy muzeum Hagia Sofia będą nadal zachowywane i chronione. Meczet pozostanie również otwarty dla zwiedzających, w taki sam sposób jak Błękitny Meczet jest otwarty dla turystów wszystkich wyznań. Dlatego podczas zwiedzania meczetu Hagia Sofia należy przestrzegać zasad.

Każdy odwiedzający może wejść do meczetu, ale przed wejściem trzeba zdjąć buty. Nie wolno odwiedzać meczetu kiedy trwają modlitwy (5 razy dziennie). Kobiety powinny zakryć włosy zanim wejdą do meczetu, ale przed wejściem są dostępne chusty, które rozdawane są bez opłat. Fotografowanie jest dozwolone, jednak taka sama zasada jak w innych meczetach – nie fotografuj ludzi, którzy się modlą.

Nie ma już opłat za wstęp do meczetu Hagia Sofia, ale datki są mile widziane.

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Hagia Sofia, gdzie większość informacji dostępna jest również w języku angielskim.

Meczet warto odziedzić z przewodnikiem, z aplikacją lub połączyć zwiedzanie z innym pobliskimi atrakcjami. Więcej informacji poniżej:

• Hagia Sophia Skip the line Ticket with Audio Guide and Augment Reality*
• Hagia Sophia Skip the Line Ticket + 1H Guided Tour + Audio Guide*
• Hagia Sophia Ticket & Bosphorus Cruise*

Błękitny Meczet (Blue Mosque)

Budowa Błękitnego Meczetu, czyli Meczetu Sułtana Ahmeda (Sultanahmet Camii), rozpoczęła się w roku 1609 i trwała 7 lat. Meczet powstał z polecenia młodego wówczas (19 lat) sułtana Ahmeda I, który postanowił wznieść budowlę wspanialszą od stojącej obok Hagii Sofii. Jak głosi jedna z legend, sułtan wybudował meczet, aby przeprosić Allaha za swoje złe zachowanie z czasów młodości.

O znaczeniu nowego meczetu miał świadczyć fakt, że położony był on bezpośrednio przy Pałacu Topkapi, który wówczas stanowił główną siedzibę sułtana. Wraz z meczetem powstał kompleks budynków użyteczności publicznej: m.in. muzułmańska szkoła (medresa), hale handlowe, jadłodajnie dla ubogich, szpital, mauzoleum czy karawanseraj.

Meczet został wzniesiony na planie niemal idealnego kwadratu (51 x 53 m). W czterech narożnikach meczetu oraz na dwóch narożnikach dziedzińca wewnętrznego ustawiono łącznie sześć minaretów. Wewnątrz meczetu znajduje się wielka kopuła o średnicy 22,4 metra, zawieszona na wysokości 43m. Uwagę odwiedzających zwraca również piękne naturalne światło, które wpada do wnętrza meczetu przez 260 okien.

Niestety, kiedy ja zwiedzałam Stambuł, „Błękitny Meczet” był w remoncie i nie można było wejść do środka, dlatego nie mam żadnych zdjęć z jego wnętrza.

Błękitny Meczet – godziny zwiedzania i bilety wstępu

Meczet czynny jest codziennie, ale zwiedzić można go tylko poza godzinami modlitw. Przez cały tydzień (z wyjątkiem piątków) – meczet otwarty jest dla zwiedzających w godzinach 8.30-11.30, 13.00-14.30 oraz 15.30 – 16.45. W piątki meczet zamknięty jest dla zwiedzających w czasie uroczystej wspólnej modlitwy, wstęp dla odwiedzających możliwy po 13.30. Wstęp wolny, ale datki są mile widziane.

Po więcej szczegółów warto odwiedzić stronę bluemosque.co.

Isnieje również możliwość kupienia wycieczki w przewodnikiem.

• Blue Mosque, Old City and Sultanahmet Square Tour*
• Blue Mosque, Hagia Sophia and Basilica Cistern Tickets*
• Blue Mosque Tour & Hagia Sophia Ticket*
• Blue Mosque Tour & Topkapi Palace Ticket*
• Blue Mosque Tour & Basilica Cistern Ticket*

Pałac Topkapi i Park Gülhane

Pałac Topkapi przez 400 lat był najważniejszym ośrodkiem osmańskiej władzy oraz domem rodzinnym kilku pokoleń sułtanów.  Wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, dzisiaj jest jedną z najczęściej odwiedzionych atrakcji w mieście. Zwiedzić można tu nie tylko sułtańskie komnaty czy skarbiec, ale również harem, pomieszczenia w których znajdowały się cesarskie kuchnie i stajnie.

Budowa pałacu rozpoczęła się w roku 1460, na polecenie Mehmeda II, kilka lat po zajęciu Konstantynopola przez Osmanów. Budowle ukończono w roku 1478, ale największy wpływ na dzisiejszy kształt i wygląd pałacu miał jednak Sulejman Wspaniały (1495-1566), który nie szczędził pieniędzy na jego rozbudowę.

Do Pałacu wchodzi się przez Park Gülhane, który jest najstarszym parkiem w mieście. Jest to dość obszerny park, z rozległymi kwietnymi klombami i szpalerami drzew.  Obecnie na jego terenie znajduje się kilka herbaciarni oraz Muzeum Historii i Techniki Islamu.

Pałac Topkapi – co warto wiedzieć? Stambuł – tajemnice miasta

• pałacowe kuchnie, w których w czasach świetności pałacu – dziennie wydawały posiłki dla 4 tyś. osób, a podczas wystawnych przyjęć – nawet dla 8 tyś. osób. Kuchnie podzielone były na sekcje, np. nabiałową, przygotowującą napoje lub dania na wynos.
• dawny skarbiec, to miejsce na terenie którego można obejrzeć zabytkowe oręże, w tym zdobycze przywiezione z dalekich wypraw.
• w haremie, między innymi można obejrzeć komnatę sułtańską czy apartamenty królowej matki. Pomimo dodatkowej opłaty jaką należy uiścić za wejście na teren haremu, warto zobaczyć jak to miejsce kiedyś ociekało przepychem. Znajduje się tu wiele malutkich pokoików, ażurowe przesłony, czy witrażowe okna. Warto również przejść się „Złotą Dróżką”, która łączyła najważniejsze pomieszczenia haremu.

• czwarty dziedziniec, to miejsce pełniące funkcję ostoi i spokoju dla sułtana i jego najbliższych. Znajdują się tutaj piękne pawilony, ogród oraz taras z fantastycznym widokiem na zatokę. Na terenie tego dziedzińca znajduje się m.in. „złoty pawilon Iftar”, który służył sułtanom do odpoczynku, oglądania zachodów słońca nad zatoką lub zawodów sportowych, które odbywały się na dziedzińcu poniżej tarasu. Podobno również, w pawilonie Iftar, sułtani łamali post wymagany podczas ramadanu. Znajduje się tutaj również „pawilon Bagdadzki”, upamiętniający kampanię Murada IV i zdobycie Bagdadu w roku 1638. Pawilon ten wykorzystany był przez sułtana na wypoczynek i pogawędki z rodziną i przyjaciółmi. Wewnątrz znajdują się kolorowe dywany i miękkie pufy do siedzenia, na środku stoi złoty piec podarowany sułtanowi przez króla Francji – Ludwika XIV.

Pałac Topkapi – godziny zwiedzania i biletu wstępu

Muzeum jest otwarte codziennie oprócz wtorków. Muzeum jest również zamknięte w pierwszych dniach religijnych dni świątecznych – do popołudnia. Zimą (30.10 – 15.04), na teren pałacu można wejść pomiędzy 9.00 -16.45. W tym okresie roku kasy biletowe czynne są do godziny 16.00. Latem (15.04 – 30.10) pałac czynny jest w godzinach 9.00 – 18.45. Kasy biletowe czynne są do godziny 18.00.

Bilet do pałacu z wejściem do Pałacu, Haremu i Hagia Irene kosztuje  1500 TL (ok. 185zł).

*Cena z roku 2024

Więcej informacji można znaleźć na stronie Pałacu Topkapi, gdzie wszystkie informacje dostępne są również w języku angielskim.

Istnieje również możliwość kupienia biletu online, który pozwola na ominięcie kolejki oraz na zwiedzanie z przewodnikiem.

• Topkapi Palace Guided Tour & Skip the Line Ticket*
• Topkapi Palace, Hagia Sophia and Blue Mosque*
• Topkapi Palace Ticket & Bosphorus Cruise*

Wieża Panny

Z tarasów ogrodowych pałacu Topkapi rozciąga się widok na wody cieśniny Bosfor oraz azjatycką część miasta. W pogodny dzień można dostrzec małą latarnię morską, nazywaną „Wieżą Panny” (polska nazwa: „Wieża Leandra„). Latarnia położona jest na niewielkiej skalnej wysepce, na otwartych wodach cieśniny Bosfor, ok. 200 metrów od brzegu. Pierwsze wzmianki o tej wieży pochodzą z 340 r p.n.e., kiedy była grecką strażnicą i rogatką miejską. Od XII wieku pełniła rolę latarni morskiej, potem służyła m.in. za więzienie, miejsce odbywania kwarantanny oraz azylu dla emerytowanych marynarzy. Wieża była również planem dla filmu „Świat to za mało”, z 1999 roku, o przygodach Jamesa Bonda.

Dzisiejszy wygląd zawdzięcza przebudowie z 1763 roku.  Obecnie znajduje się tam stacja kontroli ruchu na Bosforze, muzeum, kawiarnia i restauracja.

Edit 2022: Wieża Panny jest obecenie w renowacji i pozostaje zamknieta dla zwiedzających.

Na wyspę można dostać się jednym z wielu statków łączących oba brzegi miasta. Z portu po stronie azjatyckiej, statki odpływają co 15 minut.  Więcej informacji oraz szczegółowa historia wieży dostępne są na stronie internetowej, link Wieża Panny IST.

Wieża Panny – legenda

Jedna z tureckich legend opowiada „historię o wężu”. Dawno, dawno temu żył sobie sułtan, który miał ukochaną córkę. Pewnego dnia wyrocznia przepowiedziała mu, że w osiemnaste urodziny córki, zostanie ona ukąszona przez jadowitego węża, co spowoduje jej śmierć.  Sułtan postanowił zbudować wieżę na środku Bosforu i umieścić tam swoją córkę, aby trzymać ją z daleka od węży pełzających po stałym lądzie. Córka sułtana na kilka lat zamieszkała w wieży, a jedyną osobą, która mogła ją odwiedzać był jej ojciec. W dniu osiemnastych urodzin córki, sułtan przywiózł jej w prezencie koszy wypełniony egzotycznymi owocami. Nie zdawał sobie jednak sprawy, że w koszu ukryta była jadowita żmija. Kiedy córka sułtana sięgnęła do kosza po owoce, została ugryziona przez żmiję. Dziewczyna zmarła chwilę później w ramionach ojca. I tak proroctwo się spełniło, a wieża została nazwana „Wieżą Panny”.

Istnieje możliwość kupienia biletu online, który pozwola na ominięcie kolejki oraz zapewnia transfer na wyspę.

• Princes’ Islands Ferry Ticket* 

Cysterna Bazyliki

Cysterna Bazyliki to ogromny podziemny zbiornik na wodę, który mimo, że nie znajduje się na mapie głównych atrakcji turystycznych Stambułu, to jednak warto go odwiedzić. Polecam zejść pod ziemię i dać sobie szansę, żeby zachwycić się tym miejscem, bo widok jaki tam zobaczymy z pewnością nas pozytywnie zaskoczy. Nie ma drugiego takiego miejsca na świecie, tym bardziej warto poświęcić na to zwiedzanie 30-40 min.

Cysterna Bazyliki, potocznie nazywana również „Zatopionym Pałacem” lub „Pałacem Jerebatan” jest największą z kilkuset starożytnych cystern wybudowanych pod miastem Stambuł. Powstała w VI w. n.e. na rozkaz cesarza bizantyjskiego – Justyniana I Wielkiego, na miejscu bazyliki św. Eliasza zniszczonej w 532 roku. Przez wiele lat siedem tysięcy niewolników, mozolnie wznosiło budowlę. Jej końcowy wygląd przerósł najśmielsze oczekiwania. Gotowy zbiornik miał wymiary 143 x65 metrów i mógł pomieścić nawet do 100 tyś m3 wody. Sklepienie cysterny podparte jest 336 marmurowymi kolumnami, ustawionymi w 12 rzędach po 28 kolumn. Ich wysokość wynosi 9 metrów. Kolumny nie są takie same, różnią się kolorem i rodzajem marmuru, reprezentują różny styl i rodzaj obróbki. Zgromadzono je tutaj wykorzystując inne rozbierane lub zrujnowane budowle, co znacznie obniżyło koszty całego przedsięwzięcia.

Cały zbiornik otoczony jest grubym – niemal 5 metrowym ceglanym murem, pokrytym specjalnym rodzajem zaprawy, co miało specjalne właściwości izolacyjne. Woda była tu dostarczana akweduktami z oddalanego o 19 km Lasu Belgradzkiego.

Cysterna bazyliki – motywy powstania

Funkcją cysterny było dostarczenie wody pitnej do pałacu cesarskiego na wypadek wojny, podczas której woda mogła zostać zatruta lub akwedukty, które ją doprowadzały do miasta mogły zostać zburzone. Rolę swoją pełniła do ok. XV wieku. Kiedy miasto zostało przejęte przez Osmanów a okres wojen zakończył się, cysterny nie były już potrzebne, gdyż preferowano świeżą wodę z akweduktów. Na kilkadziesiąt lat cysterny zostały zapomniane. Trudno w to uwierzyć, gdyż Cysterna Bazyliki znajduje się niemal pod bazyliką Hagia Sofia, a mimo to ludzie zapomnieli o jej istnieniu. Ponownie odkryta w połowie XVI wieku. Od tego czasu cysterna była dwukrotnie remontowana, wymieniono najbardziej zniszczone kolumny, osuszoną ją i gruntownie wyczyszczono, dobudowano drewniany pomost. Oddana dla zwiedzających w 1987 roku.

Cysterna bazyliki . Stambuł – tajemnice miasta

• Na końcu zbiornika znajdują się dwie kolumny, zwieńczone głową Meduzy. Co ciekawe kolumny te zostały postawione „do góry nogami”, więc obecnie głowy Meduzy stoją na ziemi i stanowią podstawę kolumn. Do dzisiaj nie wiadomo skąd te bloki pochodzą, jednak uznawane są za arcydzieła sztuki kamieniarskiej okresu rzymskiego.
• Wewnątrz znajduje się również „Płacząca kolumna” gdyż w przeciwieństwie do pozostałych kolumn znajdujących się w cysternie – tylko ta jedna pozostaje cały czas mokra. Mówi się, że filar tej kolumny został wzniesiony ku pamięci niewolników, którzy zginęli w podziemiach cysterny w czasie jej budowania.
• Cysterna Bazyliki stanowiła scenografię filmu z Jamesem Bondem „Pozdrowienia z Rosji”, z Seanem Connerym w roli głównej. Można ją obejrzeć w scenie, w której Agent 007 przepływał łódką przez ciemne podziemia, kiedy zakradał się do sowieckiej ambasady.

Cysterna bazyliki  – godziny zwiedzania i biletu wstępu

Muzeum czynne jest codziennie od 9.00 do 17.30, w okresie miesięcy letnich – czynne jest do 18.30.

Bilet wstępu do godziny 18.00 kosztuje 600 TL* (ok. 74 zł), między 18-22 kosztuje 1000 TL (ok. 124 zł).

• Cena aktualna z 2024 roku

Więcej informacji można znaleźć bezpośrednio na stronie muzeum: www.yerebatan.com

Istnieje również możliwość kupienia biletu online, który pozwola na ominięcie kolejki oraz na zwiedzanie z przewodnikiem.

• Basilica Cistern Tickets with Fast Track Entry & Audio Guide*
• Basilica Cistern Skip-the-Line Ticket*

Pałac Dolmabahce

Pałac Dolmabahce to jedna z największych stambulskich atrakcji.  Był to pierwszy pałac w Stambule zbudowany w stylu europejskim przez sułtana Abdulmecida I, w latach 1842 -1853. Koszt budowy wyniósł równowartość 35 ton złota. W roku 1856 została tu przeniesiona (z pałacu Topkapi) główna siedziba sułtana i główne centrum administracyjne imperium osmańskiego.

Fakty i cyfry:

• Miejsce, w którym dzisiaj stoi pałac – pierwotnie było wydzieloną częścią zatoki Bosfor, w której kotwiczyła osmańska flota.
  
• Budowa pałacu trwała 13 lat i kosztowała pięć milionów otomańskich złotych funtów (równowartość 35 ton złota).
• Pałac ma powierzchnię 45 tyś m2 i jest największym pod względem powierzchni pałacem w Turcji.
• Od lądu i morza do pałacu prowadzi  12 bram, które z obu stron wyglądają bajecznie i romantycznie.
• W pałacu znajduje się niemal 290 pokoi, 6 łaźni tureckich, niemal 70 toalet, 44 korytarze i ponad 1400 okien.
• Wnętrza Pałacu Dolmabahce zostały pokryte przepięknymi malowidłami, wykonanymi przez francuskich i włoskich artystów.
• W latach 1910 – 1912  w Pałacu Dolmabahce zostało zainstalowane centralne ogrzewanie oraz instalacje elektryczne.
• Kobiety z haremu zapraszane były do oglądania ważnych ceremonii, które odbywały się w sali głównej, Mogły to jednak robić tylko przez kraty w ścianach, za którymi były ukryte.
• Wewnątrz pałacu nie można robić zdjęć, ale niewątpliwie na długo pozostanie on nam w pamięci.
• Do pałacu można wejść jedynie z przewodnikiem. Nie wolno również samodzielnie zwiedzać pałacowych pomieszczeń.
  

Dla odwiedzających pałac dostępne są dwie jego części: Selamlık, czyli część oficjalna oraz Harem.

Pałac Dolmabahce – Selamlık

Zwiedzając Selamik czyli męską część administracyjną, szczególną uwagę należy zwrócić na:

• przepiękny kryształowy żyrandol o 750 lampach, ważący 4,5 tony, będący darem od królowej Wiktorii. Jest to największy kryształowy żyrandol na świecie! Żyrandol wisi w Sali Ceremonii, w której na posadzce leży dywan z Hereke, będącym drugim co do wielkości dywanem w Turcji, o powierzchni 124 m².
• największą na świecie kolekcję bakaratowych żyrandoli. Z tego samego szkła wykonano także jedne z poręczy schodów, nazywanych „kryształowymi schodami”.
• pokój przyjęć ambasadorów, nazywany również „Czerwonym Pokojem”, gdyż dominuje w nim właśnie ten kolor. Sufit jest wyłożony złotem a ściany ozdobione wielokolorowym grawerunkiem. Znajduje się tutaj kryształowy kominek, z czerwoną dekoracją.
• biblioteka, której księgozbiór tworzą książki zebrane przez sułtana Abdülmecida, znacznie wzbogacona w czasach Atatürka oraz jego następcę – prezydenta Inönü.

Pałac Dolmabahçe – Harem

W haremie, do którego należy kupić oddzielny bilet wstępu, można obejrzeć m.in. pokoje zajmowane przez sułtankę matkę, przez sułtana oraz jego żonę.

Warto zwrócić uwagę na:

• Czerwony Pokój, czyli salę audiencyjną, w której przyjmowano zagraniczne poselstwa.
• Różowy Hol i apartament wokół niego, należący do matki sułtana. W tym apartamencie mieszkał również Atatürk, i tutaj zmarł w roku 1938. Obecnie, łoże śmierci Atatürka przykryte jest turecką flagą, a wskazówki zegara wskazują godzinę jego śmierci.
• Niebieski Hol i apartament wokół niego – zajmowany przez sułtana.
• Sypialnia nr 110. Obecnie jest to sypialnia, ale w czasach Imperium Osmańskiego był to pokój łączący apartamenty sułtana z apartamentami pierwszej żony. Umieszczano tu faworyty sułtańskie oraz gości haremu. W czasach republiki tureckiej, za czasów prezydentury Ataturka – był to pokój gościnny dla prezydentów obcych państw.

Przed wejściem do pałacu znajduje się ogród Hasbahce, nazywany również ogrodem Selamlik. Na środku ogrodu stoi okrągła fontanna z figurkami łabędzi. W ogrodzie rosną egzotyczne drzewa. Ogród ciągnie się aż do Bosforu, ogrodzony jest dekoracyjnym płotem i pięknymi ażurowymi bramami.

Na terenie zespołu pałacowego znajduje się również ogród „Ptaszarnia” oraz Szklany Kiosk. Kiedyś w tym ogrodzie umieszczano zwierzęta przywożone dla sułtana z różnych zakątków świata, obecnie mieszkają tu pawie, bażanty i papugi. Szklany Kiosk połączony był korytarzem z apartamentem sułtana. Sułtan przychodził tu, kiedy chciał oglądać oficjalne parady, maszerujące ulicą wzdłuż bram parku.

Pałac Dolmabahce – godziny zwiedzania i biletu wstępu

Pałac można zwiedzać codziennie z wyjątkiem poniedziałków, w godzinach 9.00 – 18.00 (kasy biletowe czynne są do 17.30). Istnieje również możliwość kupienia biletu online, który pozwola na ominięcie kolejki oraz na zwiedzanie z przewodnikiem.

• Dolmabahce Palace Ticket*
• Dolmabahe Palace, Hagia Sophia and Basilica Cistern*
• Dolmabahce Palace Skip the Ticket Line & Bosphorus Cruise*
• Dolmabahce Palace Skip-the-line Ticket with Audio Guide*

Należy pamiętać, że karta „Istanbul Museum Pass” nie obowiązuje w Pałacu Dolmabahce.

Na zwiedzanie pałacu i haremu oraz na spacer po pałacowych ogrodach – warto przeznaczyć ok. 3 godzin. Oficjalna Dolmabahce Palace, z informacjami dostępnymi również w języku angielskim.

Wieża Zegarowa Dolmabahce

Obecnie bramą, przez którą wchodzi się na teren pałacu jest Brama Sułtana, przy której znajduje się Wieża Zegarowa Dolmabahce. Wieża została zbudowana na rozkaz Sułtana II, w latach 1890 – 1895. Zaprojektowana w stylu neobarokowym. Wieża zegarowa ma cztery piętra i wysokość 27 metrów. Zegar został stworzony we Francji przez słynnego zegarmistrza Paula Garniera. Zegary, które są umieszczane po czterech stronach wieży – ozdobione są herbami osmańskimi. W roku 1979 oryginalny mechanizm zegara został częściowo zastąpiony mechanizmem elektrycznym.

Historyczne ulice starego miasta

Stacja Orient Express

Orient Express to nazwa luksusowego pociągu, który w pierwszą podróży wyruszył w roku 1883 na trasie Paryż – Giurgiu (Rumunia).  Podróż pociągiem należała do luksusowych więc korzystali z tej oferty przede wszystkim ludzie zamożni, dyplomaci i ludzie biznesu. Z uwagi na rosnące zainteresowanie i wzmożone kontakty handlowe z imperium osmańskim, w roku 1889 trasa pociągu orient express została przedłużona do ówczesnego Konstantynopola.  Przejazd na całej trasie trwał 68 godzin, a pociąg rozwijał prędkość do 80 km na godzinę. Pociągi kursowały na tej trasie przez niemal 100 lat, z przerwą na I i II wojnę światową.

W Stambule przystanek końcowy znajdował się na stacji Sirkeci, położnej w sercu Starego miasta, tuż obok pałacu Topkapi i Parku Gulhane. Stacja zbudowana w roku 1890, stanowiła znakomity symbol nowoczesnego miasta. Dworzec był wyposażony w oświetlenie gazowe oraz posiadał piece kaflowe, które zimą ogrzewały pasażerów oczekujących na pociąg.

Budynek stacji jest jednym z najbardziej znanych przykładów stylu europejskiego orientalizmu. Pociągi Orient Expres przestały dojeżdżać do Stambułu w roku 1970, a międzynarodowe pociągi – w roku 2013.

W roku 2013 na stacji Sirkeci wybudowano podziemną stację linii kolejowej Marmaray. Jest to połączenie kolejowe biegnące pod cieśniną Bosfor, na głębokości 56 metrów – prowadzące przez najgłębszy tunel kolejowy na świecie. Łączy europejską część Stambułu z miastem Gebze, położonym po stronie azjatyckiej.

Most Galata

Most Galata łączy historyczną dzielnicę Sultanahmet z nowoczesną dzielnicą Beyoğlu. Przeprawa w tym miejscu – od niemal 500 lat ma podwójne znaczenie. Mówi się, że nie tylko służy jako tradycyjne połączenie dwóch dzielnic, wiodące przez wody zatoki Złoty Róg, ale również pełni funkcję połączenia duchowego – łącząc tradycje Wschodu z Zachodem.

Pierwsza przeprawa stała w tym miejscu już w roku 1453 i przypominała most pontonowy. Między dwoma brzegami Złotego Rogu stały zakotwiczone i połączone ze sobą łodzie. Skacząc z jednej łodzi na drugą można było dość sprawnie przedostać się na drugi brzeg.

Na początku XVI w, sułtan Bejazyt II, podjął kilka prób wzniesienia w tym miejscu stałej przeprawy, jednak żaden z jego pomysłów się nie udał. Pierwszy projekt mostu przygotowany przez Leonardo da Vinici, został odrzucony przez sułtana. Kolejny projekt miał być wykonany przez Michała Anioła, jednak ten nie przyjął tego zlecenia. Budowa mostu została odłożona na kolejne 300 lat.

W roku 1845 powstał pierwszy most, ale od tego czasu był on trzykrotnie i gruntownie przebudowany lub zmodernizowany. Obecny most to już piąta jego wersja. Powstał w latach 1992 – 1994 i jest dwupoziomowy. Na dolnym poziomie znajdują się restauracje, kawiarnie oraz chodniki dla pieszych – zarówno po stronie wschodniej (od strony Bosforu z widokiem na Azję) jak i po stronie zachodniej mostu (w głąb zatoki Złoty Róg). Górne piętro jest przeprawą dla tramwaju, autobusów i samochodów. Na tym poziomie stoją również liczni wędkarze, którzy stanowią atrakcję samą w sobie.

Środkowa część mostu jest zwodzona, więc mogą pod nim przepływać duże statki.

Most Galata dzisiaj

Okolica mostu Galata po stronie dzielnicy Sultanahmet, to również port z licznymi katamaranami, łodziami i kutrami rybackimi. To miejsce, które należy koniecznie odwiedzić. Słynie z rybnej kanapki (balik ekmek), którą można zjeść wprost z pokładu łodzi rybackiej. Kanapki są zawsze świeże i bardzo pożywne.  Wieczorami to miejsce pełne spacerowiczów – zarówno lokalnych mieszkańców jak i turystów. Nad głowami latają wygłodniałe mewy, które nauczyły się kraść rybę wprost z talerza, więc trzeba tu zachować specjalną czujność.

Jest wiele ciakawych ofert na rynku oraz  atrakcyjnych wycieczek po Bosforze. Sprawdź poniższe linki, może znajdziesz coś ciekawego dla siebie.

• Bosphorus Cruise including Golden Horn*
• Golden Horn & Bosphorus Cruise*
• Istanbul: Bosphorus Night Cruise w/ Dinner, Drinks & Shows*
• Istanbul Bosphorus and Golden Horn Cruise with Audio Guide*

• Bosphorus Strait Entertainment and Dinner Cruise in Istanbul*

Wieża Galata

Wieża Galata (Galata Kulesi), zwana również Wieżą Chrystusową, została wybudowana w roku 1348 przez genueńczyków, którzy mieli swoją kolonię po tej stronie miasta (ówczesny Karaköy). Dawniej była częścią fortyfikacji obronnej i najwyższą budowlą w mieście (63 metry wysokości).

Wieża, przez kolejne stulecia pełniła kilka funkcji: w czasach Imperium Osmańskiego stacjonował w niej oddział janczarów, mieściło się tu przez krótki czas więzienie, następnie wykorzystywano ją do wypatrywania pożarów w mieście. Kilka razy została częściowo strawiona przez pożar lub zniszczona przez silne wiatry. Dzisiejszy wygląd wieży pochodzi z 1794 roku. Obecnie wieża dostępna jest dla zwiedzających. Z tarasu, który znajduje się na jej szczycie roztacza się zapierający dech w piersiach widok. Wewnątrz znajduje się również kawiarnia oraz mały sklep z pamiątkami. Na szczyt wieży wjeżdża się windą. Po wyjściu z windy, aby dostać się na taras widokowy trzeba wejść jedynie kilka kolejnych stopni.

Wieża Galata – nie przegap tego!

Uwaga – chętnych do obejrzenia widoków z wieży jest zawsze bardzo wielu. Przez cały dzień stoi przed nią długa kolejka, więc należy wziąć pod uwagę konieczność spędzenia w niej min. 30-45 min. Na tarasie widokowym, który zapewnia widoki 360 stopni, jest zawsze pełno ludzi, w dodatku poruszających się w dwóch różnych kierunkach. Momentami bywa tam tak gęsto, że nie ma możliwości, żeby się wyminąć. Dla osób, które źle czują się w tłumie, radziłabym dobrze przemyśleć to zwiedzanie, poza tym jednym wyjątkiem – naprawdę warto tam wejść!

Wieżę Galata można zwiedzać codziennie między 8.30 a 23.00 (kasy zamykane są o 22.00). Więcej informacji można znaleźć na stronie Galata Tower.

Istnieje również możliwość kupienia biletu online, który pozwola na ominięcie kolejki oraz na zwiedzanie z przewodnikiem.

• Galata Tower Ticket & Tour with an Insider*
• Galata Tower Skip the Ticket Lines & Audio Guide*
• Galata Tower Ticket in Istanbul*

Widok z Wieży Galata

Istiklal Caddesi

Istiklal Caddesi, czyli „Aleja Niepodległości”, to wspaniała arteria handlowa położona pomiędzy stacją kolejki Tünel a placem Taksim, na terenie dzielnicy Beyoglu.  W XIX wieku, była sercem i główną ulicą handlową miasta. Od początku lat 90-tych, XX wieku, została wyłączona z ruchu kołowego. Jedynym środkiem transportu jest obecnie zabytkowy tramwaj (o którym pisałam w poście „Stambuł – jak poruszać się po mieście„).

Przy ulicy znajdują się budynki dawnych ambasad, chrześcijańskie kościoły różnych wyznań oraz liczne kawiarnie i sklepy. Obecnie ulica ta jest głównie oblegana przez turystów, gdyż znajdują się przy niej sklepy najpopularniejszych światowych marek odzieżowych. Podobno w weekendy odwiedza ją ponad 3 mln osób.

Ulica jest bardzo zatłoczona. Tłum ludzi bywa tak gęsty, że nie widać nadjeżdżającego tramwaju, którego tory przebiegają środkiem drogi. Aby móc przejechać, motorniczy tramwaju cały czas dzwoni, w przeciwnym razie nikt nie zszedłby mu z drogi. Koniecznie odwiedzić!

Targowiska i bazary

Grand Baazar – Kryty Bazar

Grand Bazar, zwany również „Krytym Bazarem”, uznawany jest za najstarsze centrum handlowe na świecie. Wzniesione w roku 1461, za czasów sułtana Mehmeda II, od zawsze pełniło funkcję handlową – na początku głównie dla jubilerów i złotników. Z czasem wokół tych stoisk zaczęły powstawać kolejne, z innym asortymentem. Główna rozbudowa nastąpiła za czasów Sulejmana Wspaniałego, kiedy – na obszarze ok. 4,5 ha, w ponad 60 alejkach – powstało ponad 3500 sklepików i stoisk. Aby zrozumieć fenomen tego miejsca należy wyjaśnić, że cały bazar stanowi rodzaj zamkniętego, zadaszonego miasteczka. Znajdują się tu liczne restauracje, banki, dwa meczety, cztery fontanny, własne formacja policji i poczta.  Dziennie pracuje tu ok. 26 tyś. osób, a na bazar można wejść przez jedną z 22 bram. Codziennie odwiedza to miejsce ok. 250 tyś. osób, w okresie letnim – bywa tu nawet 500 tyś. osób dziennie.

Bazar podzielony jest na sekcje wg kategorii produktów: np. wyroby jubilerskie, antyki, skóry, odzież, przyprawy, lampy, upominki czy kostiumy do tańca brzucha. Wewnątrz znajdują się drogowskazy a główne alejki mają swoje nazwy. Na bazarze łatwo zabłądzić, nie ma (albo raczej: trudno go zdobyć) planu bazaru. Najlepiej spytać o drogę albo po prostu wyjść przez którąkolwiek z bram i na zewnątrz bazaru spróbować zorientować się – gdzie jesteśmy.

Bazar kilkakrotnie ulegał zniszczeniu: w wyniku pożarów lub trzęsień ziemi, ale zawsze po tym był odbudowywany i przy okazji – powiększany.

Bazar czynny jest codziennie z wyjątkiem niedziel, w godzinach 9.00 – 19.00.

Targ Korzenny – bazar egipski

Targ korzenny, nazywany również „bazarem egipskim”, powstał w latach 60-tych XVII wieku. Nazwa „egipski” wzięła się z tego, że bazar został wybudowany z podatków nakładanych na towary importowane z Egiptu. Głównym celem targu było zapewnienie dochodów powstającemu obok meczetowi, o nazwie „Nowy Meczet”.

Główna część targu liczy ok. 90 stoisk i jest zadaszona kopułą. Handlarze oferują tam głównie przyprawy, zioła, suszone owoce oraz szeroki wybór herbat. Bazar korzenny znajduje się również poza krytą kopułą, a odchodzącego od niego uliczki ciągną się długimi serpentynami. Część z nich łączy się z alejkami odchodzącymi od Krytego Bazaru. Na stoiskach zlokalizowanych na zewnątrz targu, można kupić absolutnie wszystko: nie tylko jedzenie, ale również: narzędzia, małe agd, wyroby z wikliny, odzież, obuwie, mydło, lampy, szkło, ceramikę, biżuterię i wiele, wiele innych przedmiotów.

Od zachodniej strony targu znajdują się stoiska oferujące świeże sery, oliwki, ryby, plastry miodu czy suszone mięso. Są stosika specjalizujące się w sprzedaży świeżych owoców i warzyw, wiosną można kupić tu sadzonki kwiatów i roślin warzywnych. W kierunku wschodnim znajduje się targ kwiatów.

Targ korzenny głównie odwiedzany jest przez mieszkańców miasta. Czynny codziennie w godzinach 8.00 -19.00, w niedziele od 9.30 do 19.00.

Stambuł – moje subiektywne podsumowanie

Nie ma możliwości, żeby w ciągu 2-3 dniowej wycieczki zobaczyć wszystkie wspaniałe miejsca jakie oferuje to miasto. Jego 1500-letnia historia jednak sprawi, że każdy znajdzie tu dla siebie coś interesującego. Przed przyjazdem do Stambułu warto zastanowić się co chcielibyśmy zobaczyć najbardziej, bo z czegoś trzeba zrezygnować. Aby wejść do najpopularniejszych zabytków, często trzeba wystać w długiej kolejce po bilety. Czas mija szybko a część biletów sprzedawana jest tylko do godziny 15.00 lub 16.00. Warto zatem zaplanować kolejność zwiedzenia biorąc pod uwagę godziny, w których czynne są kasy biletowe.

W mieście warto również trochę się zgubić – dać sobie czas na spacer, na wsłuchanie się w rytm miasta. Warto zejść z popularnych turystycznych szlaków, zjeść lunch lub obiad razem z mieszkańcami a nie tam, gdzie chodzą wszyscy turyści. Jedzenie z pewnością zaspokoi nasze oczekiwania, a potrawy zaskoczą nas nowymi smakami.

Stambuł jest wspaniały! Dla mnie – pomimo wielu wizyt – to miasto wciąż nieodgadnione. Mam nadzieję, że jeszcze kiedyś wrócę tam jako turystka i odkryję kolejne jego tajemnice.

Turcja – Moje pozostałe wpisy

Zachęcam również do przeczytania pozostałych moich wpisów o Stambule, Kapadocji i Turcji:

• Kapadocja – kraina pięknych koni
• Stambuł i Kapadocja – autorski plan podróży
• Stambuł – nowe lotnisko
• Turcja w obiektywie
• Stambuł – jak poruszać się po mieście
• Stambuł – zwiedzanie z pomysłem

*linki do oferty z firmy Klook oraz Megapass są partnerskie